کم خونی
کم خونی
کم خونی (Anemia) یک وضعیت پزشکی است که در آن تعداد گلبول های قرمز کاهش یافته یا مقدار هموگلوبین کمتر از حد طبیعی است. هموگلوبین یک پروتئین مایل به قرمز و حاوی آهن است که در گلبول های قرمز خون یافت می شود و رنگ قرمز را به خون می دهد. هموگلوبین با اکسیژن در ریه ها ترکیب می شود و سپس اکسیژن را به سلول های سراسر بدن می رساند. کم خونی شایع ترین بیماری خونی است. بیش از 400 نوع مختلف کم خونی وجود دارد، اما بسیاری از آنها علل، درمان و چشم انداز متفاوتی دارند.
علائم کم خونی چیست؟
برخی از انواع این بیماری از جمله کم خونی بسیار خفیف، هیچ علامتی ندارند. علائم این بیماری ممکن است از خفیف تا شدید متفاوت باشد و شامل موارد زیر است :
علائم رایج کم خونی
مشکلات تنفسی، سرگیجه و سردرد
وقتی سالم هستید، اکسیژن فراوان به قلب، ماهیچه ها و اندام ها منتقل می شود. با این بیماری، ریه ها بیش از حد کار می کنند تا اکسیژن بیشتری وارد بدن کنند و باعث مشکلات تنفسی می شوند.
اگر سطح هموگلوبین پایین باشد از رسیدن اکسیژن کافی به مغز جلوگیری می شود و این سر گیجه ، سردرد و مشکلات عصبی را به همراه خواهد داشت زیرا رگه های خونی ورم کرده و فشار خون کاهش می یابد.
این حالت می تواند عواقبی ایجاد کند که با فعالیت های کوچک نفس تنگی حتی غش را به ایجاد شود.
درد قفسه سینه و تپش قلب
اگر قلبتان سریع می تپد و همچنین مضطرب ( دلیل ضعف سیستم عصبی سمپاتیک است ) می تواند نشانه ای از کمبود اکسیژن در خون شما باشد.
ضربان قلب سریع به طور مداوم برای قلب شما یا برای بقیه بدن شما خوب نیست. هنگامی که سطح اکسیژن خون پایین باشد، قلب برای جبران آن بسیار سخت کار می کند. این کار فشار زیادی بر قلب وارد می کند که می تواند باعث تپش سریع، نامنظم و درد آن شود.
اگر کم خونی درمان نشود باعث میشود که مشکلات قلبی عروقی زمینه ای شدیدتر شود .موارد شدید می تواند منجر به بزرگ شدن قلب، سوفل قلبی یا حتی نارسایی قلبی شود.
دست ها و پاهای سرد
مبتلایان به این بیماری اغلب دست و پاهای سرد را حتی در هوای گرم به دلیل گردش خون ضعیف تجربه می کنند. خون کمتری به اندام ها می رسد و باعث می شود که آنها احساس سرما کنند.
گرفتگی و گزگز در اندام ها
ماهیچه های بزرگ ساق پا برای عملکرد به مقدار زیادی خون و اکسیژن نیاز دارند. کمبود اکسیژن باعث می شود آنها اضافه کار کنند و باعث خستگی، ضعف، گرفتگی عضلات شدید و سندرم پای بی قرار (RLS) شود که ممکن است باعث بی خوابی شود.
بیماران کم خون ممکن است احساس خزیدن یا خارش در پاها داشته باشند که می تواند در شب بدتر شود.
خستگی
خستگی آسان و بیدار شدن با خستگی حتی پس از یک خواب خوب شبانه، از علائم شایع و بالقوه جدی این بیماری هستند. این به دلیل کاهش و در معرض خطر قرار گرفتن گلبول های قرمز خون است که به طور طبیعی نمی توانند سطوح مورد نیاز اکسیژن را به اندام ها منتقل کنند – که به نوبه خود نمی توانند به طور موثر عمل کنند.
این باعث خستگی غیر طبیعی، بی حالی و ضعف می شود.
کم کاری تیروئید
یکی از اولین علائم کم کاری تیروئید معمولا کم خونی است. از دیگر علائم کم کاری تیروئید میتوان به احساس خستگی به همراه کاهش دمای بدن و افزایش وزن اشاره کرد. تمتم این علائم در کنار کم خونی اتفاق می افتد.
کمبود آهن و ویتامین B12
بدون مصرف کافی آهن یا ویتامین B12، بدن نمی تواند پروتئین کافی به نام هموگلوبین را تولید کند که برای عملکرد گلبول های قرمز خون بسیار مهم است. هموگلوبین چون آهن زیاد دارد باعث میشود که رنگ خون قرمز باشد.
هموگلوبین اجازه می دهد تا اکسیژن به سلول ها متصل شود تا آنها بتوانند آن را در جریان خون در سراسر بدن حمل کنند. وقتی آهن یا ویتامین B12 کافی وجود نداشته باشد، برخی از قسمت‌های بدن اکسیژن لازم را دریافت نمیکنند.
رنگ پریده و ناخن های غیرمعمول
پوست بزرگترین عضو بدن انسان است. پوست سالم می درخشد و مویرگ های زیر پوست باعث رنگ صورتی داشته باشد.
اگر کم خونی در بدن وجود داشته باشد ، مویرگ ها فاقد گلبول های قرمز شد یا درست کار نمیکنند و رنگ صورتی ندارند . حتی ممکن است پوست رنگ زرد به خود بگیرد.
بنابراین رنگ پریدگی پوست یکی از علائم شایع کم خونی است. این نشانه می تواند در تمام بدن یا محدود به یک ناحیه مانند صورت، لثه ها یا داخل لب ها یا پلک های پایین باشد.
به همین ترتیب، ناخن هایی که کاملاً سفید، زرد یا نازک هستند ممکن است نشان دهنده این بیماری باشند. علائم دیگر می تواند ناهنجاری هایی مانند انحنای ناخن به سمت بالا یا داخل، برآمدگی برآمدگی و شکنندگی باشد. پزشک علائم شما را ارزیابی خواهد کرد و احتمالاً آزمایشاتی را برای شما مشخص خواهد کرد.
سندرم پیکا
میل زیاد به مواد غیر معقول و غیر مغذی مثل یخ و جوش شیرین از نشانه های کم خونی پیکا است.پیکا حتی می تواند باعث میل به اقلام غیر غذایی مانند خاک، خورده های سفال، کاغذ شود.
توضیح قابل تحمل برای پیکا می تواند این باشد که بدن برای جبران کمبود آهن خود در تلاش است.
مشکلات تمرکز
اکسیژن رسانی ناکافی اندام های داخلی باعث کاهش سطح انرژی فیزیکی و ذهنی می شود. این باعث حواس پرتی و ناتوانی در تمرکز حتی روی کارهای ساده می شود.
علائم دیگر:
ضعف
سبکی سر
نگرش بدبینانه
مدفوع سیاه و قیری(تغییر رنگ مدفوع)
علائم بدتر شدن کم خونی ممکن است شامل موارد زیر باشد:
رنگ آبی تا سفیدی چشم
درد زبان
آنژین صدری یا حمله قلبی
درد قفسه سینه
بیشتر بدانید: دیابت چیست ؟ از علائم تا درمان
علت کم خونی چیست ؟
کسانی که بیشتر مستعد ابتلا به این بیماری هستند کودکان، زنان مبتلا به منوراژی (خونریزی شدید قاعدگی) و زنان باردار می باشند. افرادی که از بیماری های مزمن مانند زخم معده رنج می برند یا افرادی که اخیرا تحت عمل جراحی قرار گرفته اند نیز ممکن است دچار این بیماری شوند.
بروز کم خونی با افزایش سن، به ویژه پس از 65 سالگی افزایش می یابد. عوامل خطر عبارتند از :
بیمارانی که رژیم های غذایی کم آهن، ویتامین ها یا مواد معدنی دارند.
سابقه خانوادگی (عوامل ارثی) که منجر به این بیماری با شروع تولد می شود.
زنان در سنین باروری (در معرض خطر فقر آهن به دلیل از دست دادن خون در طول قاعدگی و افزایش نیاز به تامین خون در دوران بارداری).
افراد مسن به دلیل وجود سایر مشکلات سلامتی و رژیم غذایی نامناسب.
گیاهخواران سخت گیر (وگان) که کمبود ویتامین دارند.
الکلی های طولانی مدت که کمبود ویتامین دارند.
بیماران مبتلا به بیماری های طولانی مدت یا جدی (بیماری کلیوی، سرطان، دیابت، آرتریت روماتوئید، HIV/AIDS، بیماری التهابی روده، بیماری کبد، نارسایی قلبی، و بیماری تیروئید).
بیماران مبتلا به عفونت های طولانی مدت.
انواع کم خونی چیست ؟
انواع کم خونی را می توان به سه گروه اصلی تقسیم کرد:
این بیماری ممکن است بر اساس حجم متوسط سلولی (MCV) که به عنوان حجم متوسط سلولی نیز شناخته می شود، طبقه بندی شود. MCV اندازه‌گیری میانگین اندازه گلبول‌های قرمز خون است که بر حسب واحد فمتولیتر (fL) اندازه‌گیری میشود و در شمارش استاندارد کامل خون تشخیص داده میشود. سیستم طبقه بندی MCV به پزشکان کمک می کند تا علت اصلی کم خونی را تعیین کنند. MCV کم (کمتر از 80 fL) کم خونی میکروسیتیک (حجم سلول کم) نامیده می شود. یک MCV در محدوده طبیعی (fL 80-99) یک کم خونی نرموسیتیک (حجم طبیعی سلول) در نظر گرفته می شود. MCV بالا (بالای 99 fL) به عنوان کم خونی ماکروسیتیک (حجم سلولی بزرگ) طبقه بندی می شود.
سازمان جهانی بهداشت (WHO) کم خونی را به عنوان سطح هموگلوبین کمتر از 13 گرم در دسی لیتر در مردان و کمتر از 12 گرم در دسی لیتر در زنان تعریف می کند.
کم خونی حاد با کاهش ناگهانی هموگلوبین به سطح 7-8 گرم در دسی لیتر همراه با علائم همراه است. در کم خونی مزمن، سطح هموگلوبین 4-5 گرم در دسی لیتر ممکن است تحمل شود.
همه انواع کم خونی را می توان در سه گروه کلی طبقه بندی کرد. برخی از رایج ترین اشکال کم خونی بر اساس علت بیماری به شرح زیر طبقه بندی می شوند:
I. کم خونی ناشی از ، از دست دادن خون
کم خونی میکروسیتیک، هیپوکرومیک ناشی از عوامل مختلفی مانند: – بیماری های گوارشی (زخم، هموروئید، ورم معده (التهاب معده، برداشتن قسمتی از دستگاه گوارش با جراحی، بیماری کرون) – سرطان – استفاده از داروهای غیر استروئیدی داروهای ضد التهابی (NSAIDS) که می تواند منجر به زخم و ورم معده شود – قاعدگی و زایمان در زنان
رژیم غذایی فاقد آهن
برخی داروها، غذاها و نوشیدنی های کافئین دار
کم خونی هموراژیک به دلیل خونریزی ناگهانی: شروع و ظهور ناگهانی علائم. زمانی رخ می دهد که یک bl سریع و قابل توجه وجود داشته باشد
از دست دادن خون در عرض 1 تا 2 روز پس از یک خونریزی شدید ناگهانی. از دست دادن بیش از 30 تا 40 درصد حجم خون می تواند باعث شوک و احتمالاً مرگ شود، مگر اینکه حجم خون پایین غیرطبیعی (هیپوولمی) به طور مناسب با مایعات IV یا تزریق خون درمان شود. شرایطی که شامل خونریزی حاد همراه با از دست دادن خون به اندازه کافی و منجر به کم خونی حاد می شود عبارتند از: – خونریزی حاد ناشی از جراحی در بیماران مبتلا به شرایط مزمن پیش از خروج مانند مزوتلیوما، سایر سرطان ها یا سایر شرایط مزمن – خونریزی حاد ناشی از ضربه
تشدید کم خونی در بیمار کم خون پس از از دست دادن خون در طی یک عمل جراحی (مانند هیسترکتومی) که ارتباطی با کم خونی ندارد.
کم خونی حاد از دست دادن خون طیف وسیعی از علل دارد مانند:
آسیب تروماتیک (آسیب به مغز)
خونریزی شدید دستگاه گوارش (GI) فوقانی یا تحتانی
شرایط مزمن، از جمله سرطان هایی مانند مزوتلیوما
شیمی درمانی برای درمان سرطان
حاملگی خارج از رحم پاره شده
آنوریسم پاره شده
انعقاد داخل عروقی منتشر (DIC) (ترومبوز و به دنبال آن خونریزی ناشی از انواع بیماری ها)
هموگلوبینوپاتی (تولید غیر طبیعی هموگلوبین) در کم خونی سلول داسی شکل شدید
اختلالات خونریزی مادرزادی (مانند بیماری فون ویلبراند و هموفیلی A)
کم خونی همولیتیک خود ایمنی (گلبول های قرمز مختل که منجر به از دست دادن گلبول های قرمز در بیماران مبتلا به بیماری هایی مانند لوپوس، انواع خاصی از لنفوم و لوسمی می شود.
اختلال پلاکتی اکتسابی
II. کم خونی ناشی از کاهش یا اختلال در تولید گلبول های قرمز خون
کم خونی داسی شکل: یک بیماری ارثی است که شکل و عملکرد گلبول های قرمز را در برخی از آفریقایی-آمریکایی ها و برخی از سیاهپوستان آفریقای غربی یا مرکزی تغییر می دهد. گلبول های قرمز خون هلالی شکل هستند و باعث می شوند که به سرعت تجزیه شوند و از رسیدن اکسیژن به اندام های بدن جلوگیری می کنند. اشکال شدید این نوع ممکن است منجر به کم خونی حاد شود.
تالاسمی: تالاسمی به گروهی از اختلالات خونی ارثی اطلاق می شود که با کاهش یا عدم وجود هموگلوبین مشخص می شود. این نوع از بیماری بیشتر در افراد با نژاد مدیترانه ای مشاهده میشود.
کم خونی آپلاستیک (ناشی از آسیب به مغز استخوان و سلول های بنیادی خون در مغز استخوان).
کم خونی مگالوبلاستیک (که کمبود ویتامین B12 نیز نامیده می شود، ناشی از کمبود ویتامین B12 در افرادی است که قادر به جذب ویتامین B12 از روده خود نیستند).
کم خونی ناشی از کمبود فولات (به دلیل کمبود فولات).
مشکلات مغز استخوان و سلول های بنیادی.
شرایط مزمن مانند بیماری کلیوی، سرطان، HIV/AIDS.
III. کم خونی ناشی از میزان بالای تخریب گلبول های قرمز خون
کم خونی همولیتیک (مرتبط با اختلالات ایمنی، عفونت ها، برخی داروها، واکنش ضعیف به تزریق خون).
بیشتر بدانید : سکته مغزی چیست ؟ از علائم تا درمان
درمان کم خونی چگونه است؟
درمان این بیماری بسته به علت و شدتش بسیار متفاوت است. قبل از شروع درمان مناسب ابتدا باید نوع کم خونی به درستی مشخص شود. از آنجایی که درمان همیشه بر اساس نوع خاص بیماری است، ضروری است که یک پزشک واجد شرایط تشخیص دقیق بدهد.
کم خونی خفیف بدون علائم یا حداقل ممکن است به دلیل سطح کم آهن باشد و با مکمل های آهن قابل درمان است. تزریق ویتامین B12 برای بیماران مبتلا به کم خونی خطرناک ضروری است. بیماران مبتلا به انواع شدید این بیماری ممکن است نیاز به بستری شدن در بیمارستان داشته باشند. زخم معده با خونریزی سریع با هر دو دارو برای التیام زخم و تزریق خون برای جایگزینی گلبول های قرمز ضعیف شده و در نتیجه کاهش علائم این بیماری درمان می شود. بیماری که آسیب دیده است ممکن است برای اصلاح از دست دادن خون گسترده نیاز به تزریق خون داشته باشد.
شیمی درمانی سرطان ممکن است باعث آسیب مغز استخوان شود و آسیب مغز استخوان می تواند منجر به کم خونی شود. بیمارانی که تحت شیمی درمانی برای سرطان هستند یا مبتلا به بیماری مغز استخوان هستند، اغلب به داروهایی مانند اپوئتین آلفا برای تحریک تولید گلبول های قرمز در تولید مغز استخوان نیاز دارند. افزایش تعداد گلبول های قرمز باعث افزایش هموگلوبین در خون می شود تا اکسیژن بیشتری به بافت ها در سراسر بدن منتقل شود.
درمان های کم خونی :
مکمل های ویتامین و مواد معدنی (مانند آهن، ویتامین B12، اسید فولیک)
تغییر رژیم غذایی
تزریق ویتامین B12 (ماهیانه برای کم خونی خطرناک داده می شود)
اریتروپویتین (برای افزایش تولید سلول های خونی در مغز استخوان، به ویژه در بیماران مبتلا به بیماری کلیوی)
تزریق خون
پیوند مغز استخوان
جراحی (برای برداشتن طحال در کم خونی همولیتیک)
آنتی بیوتیک ها (اگر کم خونی ناشی از عفونت باشد)
انتقال خون
کورتیکواستروئیدها یا سایر داروهایی که سیستم ایمنی را سرکوب می کنند
بیشتر بدانید : آلزایمر چیست ؟ تشخیص تا درمان
عوارض کم خونی چیست ؟
این بیماری ممکن است با پیامدهای منفی سلامتی مانند:
کاهش عملکرد و کیفیت زندگی
افزایش خطر نارسایی احتقانی قلب
افزایش خطر انفارکتوس میوکارد
افزایش خطر ابتلا به زوال عقل
افزایش خطر عوارض ناشی از داروهای مصرفی برای کم خونی.
در کم خونی شدید، سطح هموگلوبین ممکن است خیلی پایین بیاید و میزان اکسیژن تحویلی به تمام بافت ها را کاهش دهد. سطوح پایین اکسیژن (هیپوکسی) در اندام های حیاتی مانند قلب ممکن است منجر به عوارض قلبی عروقی شود. آریتمی – مشکلات در سرعت یا ریتم ضربان قلب – مرتبط با این بیماری، از جمله ممکن است باعث حمله قلبی شود.
آزمایش کم خونی شامل چیست؟
کم خونی از طریق معاینه فیزیکی توسط پزشک و همچنین از طریق آزمایش خون برای شناسایی نوع خاص آن انجام میشود. آزمایش خون چه مواردی را شامل میشود:
سطح آهن، ویتامین B12، اسید فولیک و سایر ویتامین ها و مواد معدنی در خون
شمارش گلبول های قرمز (RBC) (برای تعیین تعداد شمارش و اندازه گلبول های قرمز)
هماتوکریت (درصد حجم خون متشکل از گلبول های قرمز) حد طبیعی پایین هموگلوبین و هماتوکریت بر اساس جنسیت
غلظت هموگلوبین
آزمایش خون اضافی
آسپیراسیون مغز استخوان و/یا بیوپسی
سایر آزمایش‌های آزمایشگاهی – آزمایش‌های عملکرد کبد، آزمایش عملکرد کلیه، و بیوپسی مغز استخوان – نیز ممکن است انجام شوند.
جلوگیری از کم خونی چگونه است ؟
یک سبک زندگی سالم، از جمله رژیم غذایی مناسب، مصرف محدود الکل، و معاینات پزشکی منظم برای آزمایش خون می تواند به پیشگیری از این بیماری کمک کند یا برای کسانی که قبلاً این بیماری را تشخیص داده اند، آن را تحت کنترل نگه دارند. بیماران مبتلا به کم خونی داسی شکل یا سایر بیماری های مزمن باید به طور منظم توسط متخصصان پزشکی تحت نظر باشند.
کم خونی یک بیماری بالقوه جدی است زیرا ممکن است با بیماری زمینه ای دیگری مرتبط باشد. اگر علائم و نشانه های این بیماری را دارید – خستگی، کم انرژی، ضعف، سبکی سر، تنگی نفس، خونریزی غیر معمول – برای ارزیابی کامل، از جمله آزمایش مناسب، فوراً با پزشک مشورت کنید.
برای کم خونی به چه دکتری مراجعه کنم ؟
بسته به نوع و علت خاص اختلال، پیش آگهی از بیماری کم خونی خوب است. باید بدانید که شدت کم خونی، سن بیمار، سلامت بیمار و تبعیت بیمار از درمان بر بهبودی تأثیر می گذارد. نتیجه معمولاً در افراد جوان بهتر از افراد مسن است. کم خونی ناشی از شرایط پزشکی مزمن مانند نارسایی کلیه، بیماری قلبی یا بیماری ریوی ممکن است شدیدتر باشد و معمولاً نیاز به نظارت و درمان مداوم و طولانی مدت دارد.
خوشبختانه این بیماری تحت نظارت مناسب پزشکی قابل درمان است. اگر برخی از این علائم را تجربه می کنید و فکر می کنید که ممکن است کم خون باشید، تیم پزشکی ویستان می تواند کمک کند.
بهترین دکتر کم خونی در تهران کیست ؟
دکتر اردشیر قوام زاده
فوق تخصص خون و سرطان بزرگسالان
52 سال تجربه
شماره نظام پزشکی : ۱۶۹۰۷
تاریخ تولد: 1319/2/9
محل تولد: تهران
آدرس:
تهران، خیابان ولیعصر
دیگر پزشکان :
●دکتر غلامرضا باهوش مهدی آبادی
فوق تخصص خون
آنکولوژی و پیوند مغز استخوان
متخصص کودکان و نوزادان
32 سال تجربه
بیمارستان توس تهران
●آزاد توکلی
فوق تخصص خون و سرطان بالغین
18 سال تجربه
مجتمع بیمارستانی یاس
●دکتر سیدرضا صفائی نودهی
فوق تخصص بیماریهای خون
سرطان بزرگسالان (هماتولوژی انکولوژی بزرگسالان)
36 سال تجربه
تهران پاسداران
●امیر محمد عارف پور
آنکولوژی
28 سال تجربه
مرکز تخصصی و فوق تخصصی محب مهر
●دکتر رضا آقابزرگی
فوق تخصص بیماریهای خون
سرطان بزرگسالان (هماتولوژی انکولوژی بزرگسالان)
تهران- بلوار فردوس شرق
فوق تخصص خون و سرطان بالغین
34 سال تجربه
بیمارستان شهید مصطفی خمینی تهران
●دکتر عدنان خسروی
فوق تخصص انکولوژی و خون
33 سال تجربه
دی کلینیک تخصصی نیکان
●دکتر سید فرشاد سیدطاهر
فوق تخصص خون و سرطان بالغین
29 سال تجربه
بیمارستان فوق تخصصی گلستان
●دکتر علی ارش انوشیروانی
فوق تخصص بیماریهای خون
سرطان بزرگسالان (هماتولوژی انکولوژی بزرگسالان)
متخصص بیماریهای داخلی
دکترای حرفه‌ای پزشکی
تهران,محل کار:بیمارستان فیروزگر
●دکتر نفیسه انصاری نژاد
فوق تخصص بیماریهای خون
سرطان بزرگسالان (هماتولوژی انکولوژی بزرگسالان)
متخصص بیماریهای داخلی
دکترای حرفه‌ای پزشکی
19 سال تجربه
بیمارستان حضرت رسول اکرم(ص)
●دکتر سیدضیاءالدین لطیف زاده
فوق تخصص بیماریهای خون
سرطان بزرگسالان (هماتولوژی انکولوژی بزرگسالان)
متخصص بیماریهای داخلی
دکترای حرفه‌ای پزشکی
31 سال تجربه
تهران, میدان ولیعصر
●دکتر مجتبی قدیانی
فوق تخصص بیماریهای خون
سرطان بزرگسالان (هماتولوژی انکولوژی بزرگسالان)
متخصص بیماریهای داخلی
دکترای حرفه‌ای پزشکی
31 سال تجربه
تهران,محل کار: بیمارستان طالقانی
